Dži o 18. šelberš sas andre Europa dominantno ačhipen, hoj o Roma hine andal o Egyptos (andre Anglija lenge dži akana phenen Gypsies). Prindžaripnaskre čhibakre rezultati sikhaven pro realiteto, hoj e romaňi čhib hiňi andal e nevi indijakri čhibakri grupa. Aver prindžaripena sikhade, hoj puraňi Romengri them hiňi e Indija.

Maj phareder kapitola andre nevi romaňi historija hin o dujto lumakro mariben.

O Norimberika rasistikane hakaja pal o themutno, pal o ňemciko rateskro the paťivakro arakhiben avri dine andro 1935 berš u pre lende phandle avri diňipena kerenas klasifikacija le Romenge – avka sar le Biboldenge the le Negrenge – sar „ elementos savo zaačhel rasakro žužipen“, na domukhle lenge te phandel solachariben the sexualna relaciji le ňemcengre Arijcenca, maj pro oda lenge ile o themutňipen the themutna čačipena.

Slovaťiko them, savi pes kerďas andro berš 1939 pal oda, so rozpeľas Čechoslovaťiko, butere dromenca kerelas sajekh diskriminačna rasova hakaja sar andro nacistikano Ňemciko. Prekal o branno hakaj g. 20 beršestar 1940 le Romenge jekhetane le Biboldenca ile o šajipen te aven o džene andro slugaďipen (militarna džene). Aktivno slugaďikano servisos paľis kerenas andro špecijalnones kerdo VI. praporis Buťakre grupakro pro Ministerstvo vaš e nacijonalno protekcija, kaj sas bičhade nekh buter andro 24. – avka vičhinďi romaňi rota (andro špecijalna kotora sas Bibolde u „Arijci“, save sas politikanes bi paťivale slugaďa). O Bibolde the Roma sas andre koda kotor andre teluňi pozicija, so pes šaj dikhelas pre lengri uniforma (sar, dži mekh le „Arijcen“ sas o čapka le šiltoha natilňikoha u themeske simboliha, le Bibolden the le Romen sas čapki sar namorňicko modelis – bi šiltoske the natilňikoske, so mekh buter, bi o themeskro simbolis), the andre buťakre poziciji: „Arijcen“ sas beršestar 1943 phirde slugaďikane ľivinde u bičhade sas te dodikhel pro slugaďikane khera, le Bibolden the le Romen bičhavenas pro phuvakre the žužipnaskre ačhavibnaskre buťa.